Visionair-Praktisch Leiderschap: De moderne evolutie van Situationeel Leiderschap met een vleug visie
Gaat het alweer over leiderschap? Tja, de tijdschriften, boeken en de media staan er vol van. Ja, leiderschap is de sleutel. En juist nu – in deze roerige tijden – zijn we op zoek naar richting, visie en daadkracht. Wat helpt hierbij is de keuze voor een leiderschapsstijl vanuit de (strategische) doelen van de organisatie.
Situationeel Leiderschap is een klassiek leiderschapsmodel dat in de jaren ’60 en ’70 werd ontwikkeld door Hersey en Blanchard. Het richt zich op het aanpassen van leiderschapsstijlen aan de competentie en motivatie van medewerkers. Hoewel dit model waardevol is gebleken, schiet het tekort in een tijd waarin organisaties en teams te maken hebben met snelle veranderingen en toenemende complexiteit. Er is nu behoefte aan een leiderschapsmodel dat niet alleen situationeel is, maar ook flexibel, visionair en praktisch.
Visionair Praktisch Leiderschap biedt deze eigentijdse aanpak, waarbij leiders niet alleen inspelen op de situatie maar ook een heldere visie neerzetten. Ze vertalen die visie naar concrete stappen en passen hun leiderschapsstijl aan op basis van de taak en de motivatie van hun teamleden en de teamdoelen.
De behoefte aan vernieuwing in leiderschap
Het traditionele Situationeel Leiderschap is waardevol, maar in de huidige werkcultuur vaak niet toereikend. Organisaties hebben leiders nodig die naast een situatie gerichte aanpak ook een toekomstgerichte visie hebben, die zij kunnen omzetten in concrete en toepasbare stappen en vooraf delen met hun medewerkers. Visionair-Praktisch Leiderschap voorziet hierin en biedt een sterk fundament dat verder gaat dan het aanpassen aan het moment.
Het uitgangspunt van Visionair-Praktisch Leiderschap is dat elke situatie vraagt om een duidelijke visie op samenwerken en doelen bereiken. Een effectieve leider kan met deze visie elke leiderschapsstijl (deel 1, 2, 3 of 4) inzetten op een manier die duurzaam en toekomstgericht is.
Visionair Leiderschap als Fundament
Visionair Leiderschap begint met het definiëren van een gedeelde visie en een duidelijk beeld van de toekomst. Dit vormt de basis voor alle leiderschapsstijlen. Een visie biedt richting en inspiratie voor het team, zodat ze niet alleen weten wat ze moeten doen, maar ook waarom en hoe hun werk bijdraagt aan het grotere geheel.
Zonder een duidelijke visie is situationeel leiderschap een serie losse acties, maar met een visie ontstaat samenhang en betrokkenheid. Het helpt leiders om gericht in te spelen op de behoeften van hun medewerkers, op een manier die hen inspireert en uitdaagt. Zo wordt Visionair Leiderschap het fundament van elke praktische keuze die een leider maakt.
Praktisch Leiderschap: De vertaling van Visie naar Actie
Praktisch leiderschap draait om flexibiliteit en aanpassing aan de situatie, gebaseerd op de specifieke context van het team en de taak, de doelen. Het praktische aspect betekent dat een leider in staat moet zijn om de visie om te zetten in concrete acties en duidelijke richting.
Visionair-Praktisch Leiderschap verschilt echter doordat deze flexibiliteit altijd wordt geworteld in een overkoepelende visie. De praktische leiderschapsstijl past zich aan aan de taak en motivatie van het team, maar blijft altijd verbonden aan het grotere doel en de kernwaarden van de organisatie.
Visionair-Praktisch Leiderschap omvat vier benaderingen die samen de basis vormen van situatiegericht handelen, zonder de visie uit het oog te verliezen:
Deel 1: Directief Leiderschap
Voor medewerkers met een lage vakbekwaamheid en hoge motivatie is het cruciaal dat een leider investeert in taakgerichte sturing. In deze fase kan de leider zich beperken tot duidelijke instructies en structuur bieden, waarbij relatiegericht leiderschap op de achtergrond blijft. De visie speelt hier een essentiële rol om de motivatie vast te houden en de medewerker en/of het team gericht te laten werken aan hun taken. Denk hierbij aan medewerkers die net klaar zijn met school en starten in een eerste baan.
Deel 2: Taak- en relatiegericht Leiderschap
Voor medewerkers met een lage tot enige vakbekwaamheid en een wisselende motivatie, is investeren in de taak en investeren in de mens belangrijk. Dit vraagt veel in leiderschap. Hier ligt de nadruk op het begeleiden van de medewerker bij de uitvoering van taken, terwijl er tegelijkertijd een vertrouwensband wordt opgebouwd. Door de visie te communiceren, begrijpt de medewerker het grotere plaatje en ziet deze waarom het werk belangrijk is.
Deel 3: Coachend Leiderschap
Voor medewerkers die vakbekwaam zijn maar een wisselende motivatie hebben, ligt de focus op relatiegerichte sturing. Door persoonlijke begeleiding te bieden en open communicatie te stimuleren, kunnen leiders de motivatie en betrokkenheid versterken. Visionair leiderschap speelt hierbij een belangrijke rol; door de medewerker te verbinden met de visie, voelt deze zich betrokken en begrijpt hoe zijn bijdrage waarde toevoegt.
Deel 4: Delegerend Leiderschap
Voor medewerkers die zowel vakbekwaam als gemotiveerd zijn, is het delegeren van verantwoordelijkheden cruciaal. De leider hoeft weinig sturing te bieden, waardoor de medewerker zelfstandig kan werken. De visie van de organisatie blijft echter een leidraad; het stelt deze medewerker in staat om zelfstandig keuzes te maken die aansluiten bij de lange-termijndoelen.
Investeren in leiderschap: waarom het essentieel is
Om als leider visionair en praktisch te zijn, is voortdurende investering in leiderschapsvaardigheden onmisbaar. Leiderschap gaat niet alleen over taken en teams aansturen en inleving, maar ook over het vermogen om een samenhangende visie te ontwikkelen en die op een duurzame manier in te zetten. Investeren in leiderschapsontwikkeling helpt managers en leidinggevende de juiste balans te vinden tussen visie en praktische toepassing, wat bijdraagt aan de effectiviteit van hun rol.
Moderne organisaties hebben leiders nodig die zowel strategisch als praktisch kunnen handelen en die medewerkers inspireren, uitdagen en begeleiden op een manier die past bij hun unieke behoeften en vaardigheden.
Visionair-Praktisch Leiderschap biedt een eigentijdse benadering die de voordelen van Situationeel Leiderschap naar een hoger niveau tilt. Door het toevoegen van een sterke, verbindende visie kunnen leiders duurzaam en inspirerend handelen, afgestemd op de situatie én gericht op het grotere doel. Visionair-Praktisch Leiderschap moedigt leiders aan om niet alleen te reageren op de situatie, maar ook vooruit te kijken en te investeren in het potentieel van hun team.
Het resultaat? Een toekomstbestendige en veerkrachtige organisatie, waarin leiderschap niet alleen reactief, maar vooral proactief en inspirerend is.
Visionair-Praktisch Leiderschap is ontworpen door Jacqueline de Bree
Programmamaker in Leiderschap & communicatie, strategisch adviseur Duurzame Inzetbaarheid, sr. trainer, gecertificeerd NOBCO & EMCC coach en Insights practitioner. Daarnaast is zij eigenaar van bureau VRIS
Bureau VRIS is aangesloten en geaccrediteerd bij De Nederlandse Raad voor Training & Opleiding (NRTO)
