Stel je voor: je wordt als leider live geïnterviewd op televisie wanneer er een aardbeving plaatsvindt, en het meubilair om je heen hevig begint te trillen. Wat doe je? De premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern, was een toonaangevend voorbeeld. Ze bleef rustig, lachte geruststellend naar de reporter en antwoordde: “Misschien zie je wat dingen om mee heen bewegen, maar het gaat goed hoor!” Een noodsituatie is een ultieme test voor leiders. Leiderschap is nooit consistent: het is een levenslange reis, een dynamisch proces, en bij elke veranderende situatie wordt leiderschap op de proef gesteld. Je moet keuzes maken onder druk, en wordt beoordeeld op de resultaten. Tijdens een noodsituatie komen we erachter wie onze echte vrienden zijn; én onze echte leiders. In de crisis van een wereldwijde pandemie en lockdown zit elke leider, groot of klein, in hetzelfde schuitje op een woeste zee van crisismanagement. Hoe leid je anderen door tijden van onzekerheid, angst, eenzaamheid en thuiswerken? Het belangrijkste wapen in deze strijd is communicatie. Hoe je dat aanwendt, lees je hier in 6 tips.

Communiceer helder!

In tijden van onzekerheid bieden helderheid en duidelijkheid een belangrijke houvast. Dat begint bij het erkennen van het probleem en de omvang daarvan. Vervolgens is het belangrijk om besluitvaardig te zijn. Twijfel niet te veel over de keuzes die je maakt en hak knopen door; want wanneer jij zelf stilstaat door besluiteloosheid kan niemand verder. Wanneer je keuzes maakt, zorg dan dat je deze vertaalt naar concrete acties en verhalen. Je kunt een ingewikkeld beleid in een verhaal met dure woorden gieten, maar wat bereik je daarmee? De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern is een leider die wordt geprezen om haar communicatie. Zo zette zij een streng lockdown-beleid om in simpele acties: blijf in je eigen omgeving, want wat als je naar een onbewoond gebied rijdt en je krijgt autopech? Of voor de ouders: ze begrijpt dat het moeilijk is om de speeltuin te vermijden met kleuters vol adrenaline, maar het virus kan wel 72 uur op oppervlaktes overleven! Ten slotte zijn realistische verwachtingen altijd belangrijker dan het tijdelijk verzachten van pijn en wegnemen van zorgen. Wind geen doekjes om je boodschap heen en wees duidelijk in wat er gaat gebeuren – ook als mensen het liever niet horen. Zoals Jacinda Ardern zei in een boodschap aan Nieuw-Zeeland: “we zullen de positieve uitkomsten van alle inspanning die jullie leveren voor zelf-isolatie, niet te zien krijgen voor zeker tien dagen. Dus wees niet ontmoedigd met uitblijvende resultaten!”

Communiceer geloofwaardig!

Om je boodschap over te laten komen en het beste uit mensen te halen, moeten ze je natuurlijk wel geloven. Helder communiceren is hier belangrijk, maar bij geloofwaardigheid komt meer kijken. Wees aanwezig en zichtbaar, zoals Jacinda Ardern deed door live te gaan op Facebook. Vanuit huis deed zij een directe boodschap aan het volk en gaf ze ruimte voor vragen en interactie. Een tweede tool in geloofwaardig communiceren, is leiderschap zichtbaar maken door directief te zijn. Wanneer onzekerheid iedereen in een ijzeren greep houdt, heeft men extra behoefte aan directies van een leider: en dat kun jij bieden. Neem in onzekere tijden wel kleinere stappen om geloofwaardig te blijven. Zolang jij thuis geen glazen bol hebt staan om de toekomst mee te voorspellen, moet je dat ook niet proberen. Geef regelmatig updates en maak geen lange termijn beloftes.

Investeer in jezelf als leider.

Je kunt pas een goede leider zijn voor anderen, wanneer je een goede leider bent voor jezelf. Jezelf goed kennen is belangrijk om dichtbij jezelf en geaard te blijven, en juiste keuzes te maken waarbij je sterk in je schoenen staat. Reflectievermogen is hierbij essentieel. Begin daarom bij een gegronde zelfanalyse: wat waren jouw routines en patronen voor de crisis en hoe zijn deze veranderd? Wat zijn je normen en waarden en wat vind je écht belangrijk? Hoe ga je om met onzekerheden en hoe kun je daarin verbeteren? Vergeet daarbij niet om goed voor jezelf te zorgen. Wanneer je uitgerust bent en geen wallen onder je ogen hebt, kun je de wereld een stuk beter aan. Pak je rustmomenten en wees lief voor jezelf. Waar vind je sereniteit? Misschien door te werken in je moestuin en groenten voor je avondeten te oogsten, of door met een kop stomende thee die misdaad-thriller te verslinden.

Wees een vriend.

Toen Jacinda Ardern live ging op Facebook, creëerde ze niet alleen betrokkenheid. Door haar persoonlijke manier van communiceren liet ze herkenbaarheid, kwetsbaarheid en empathie zien. Wanneer je een luisterend oor biedt, oprechte aandacht geeft en jezelf naast mensen plaatst, ontstaat er vertrouwen. Het vertrouwen dat jij het beste met je werknemers voor hebt, ongeacht de beslissing die je maakt. Zoals Helen Clark, the premier van Nieuw-Zeeland van 1999 tot 2008 Jacinda Ardern beschreef: “Ze predikt niet, maar staat mensen bij: ze is één van hun. Daarom kan men denken: ‘misschien begrijp ik niet helemaal waarom ze die keuze maakte, maar ik weet dat ze achter ons staat’. Er bestaat een hoog niveau van vertrouwen in haar door die empathie.”

Kijk vooruit en zie mogelijkheden.

Blijven hangen aan hoe het was of hoe het had kunnen zijn, helpt je als leider niet om besluitvaardigheid en positiviteit te tonen. Kijk daarom niet achterom: inventariseer wat je hebt, wat je kunt, en kijk vooruit naar de toekomst. Je neemt het zoals het komt en dat niet alleen: probeer in veranderende situaties ruimte te vinden voor vernieuwing, voor een positieve draai. Wellicht worden er nieuwe kansen geboden, en kun je die aangrijpen met een out-of-the-box aanpak. Wanneer je mensen hierbij betrekt en ze de kans geeft hun talenten in te zetten, creëer je het gevoel samen de schouders onder een betere toekomst te zetten.

Wees een baken van hoop en inspiratie!

In tijden van onzekerheid kijkt men naar hun leider. Jouw gemoedstoestand zal als helder voorbeeld schijnen en invloed hebben. Laat daarom moed, rust en geaardheid zien. Wanneer je jezelf goed kent en weet waar je naartoe wilt, kun je meer zijn dan een leider: wees in inspiratie door tegen de stroming in te zwemmen en het op jouw eigen manier te doen. Maar ook: wanneer je jezelf goed kent en sterk in je schoenen staat, blijf je makkelijker rustig en geaard. Een rots in de branding temidden van angst en onzekerheid. Zodat ook jij, wanneer ogen op je gericht zijn tijdens een aardbeving, rustig kan glimlachen en kan zeggen: “gelukkig sta ik niet onder hanglampen!”

We gooien onze meubels aan de kant voor een partijtje yoga in de woonkamer of besteden onze tijd nuttig met het leren van nieuwe meditatietechnieken. We doen er alles aan om – vanuit welke rol dan ook – de beste thuiswerk-omgeving te creëren. We zoeken daarbij naar de juiste balans tussen werk en privé en naar een manier om jezelf of je team te blijven motiveren op afstand. Want hoe houd je de teamspirit hoog tijdens deze extreem veranderde omstandigheden op de werkvloer?

Coronavirus zet de bedrijfswereld op z’n kop.

Het valt niet mee… Iedere ochtend worden we wakker met 53 nieuwe angstaanjagende nieuwsberichten op ons scherm. Ons eigen kleine landje staat op zijn kop, het aantal besmettingen groeit terwijl de economie krimpt. We nemen met z’n allen een grote sociale stap terug, maar de sterke drang om er het beste van te maken blijft. Zo ligt een groot deel van onze economie op apegapen, maar proberen thuiswerkers er alles aan te doen om zo efficiënt mogelijk te blijven werken. We zetten de wekker nog altijd even vroeg, we beginnen net als op kantoor iedere dag met een sterke bak koffie en klappen onze laptop nog net zo smooth open. Uit onderzoek van Stanford University blijkt dat we tijdens thuiswerken meer gedaan krijgen en dat we vaker met het juiste been uit bed stappen als we ons alleen maar naar de keukentafel hoeven te verplaatsen. Maar hoe zit het met online samenwerken? 

Keep up the teamspirit!

Iedere collega zit in een andere woonkamer, op een andere stoel, met andere achtergrondgeluiden. De sociale interacties die je tijdens een werkdag hebt ga je steeds meer missen. De praatjes bij de koffieautomaat, de tafeltennistafel competities tijdens de lunchpauze en zelfs de vervelende collega die net te hard mee blèrt met 100% NL. Maar vooral de samenwerking krijgt een tik. Het is niet meer vanzelfsprekend dat je weet waar je buurman mee bezig is, en spontaan samen sparren verloopt ook niet meer zo soepel. Hoe breng je elkaar op afstand toch dicht bij elkaar?

• Afstemming van normen
  Als thuiswerker heb je duidelijkheid nodig. Of het nou gaat om je werkuren, lunchtijden of contactmomenten. Stel dus samen met je team een lijst met regels op: moet je de hele dag online zijn? Hoe ga je om met de waslijst aan corona-updates die je tijdens werk binnenkrijgt? Hoe behoud je gezamenlijk je focus?
• Is de werkmethode toe aan vernieuwing?
  Tegenwoordig worden we overspoeld met handige methodes en tools. Een goed moment om hier nog eens in te duiken; want de werkmethode die jullie tot nu toe hanteerden loopt misschien minder lekker op afstand. Blijf je bijvoorbeeld bij een traditionele vorm van projectmanagement die langetermijndoelen stelt – die nu wel érg ver weg lijken? Of moet je jezelf verdiepen in de superhippe scrum methode die steeds meer bedrijven hanteren?
• Een speurtocht naar de juiste tools
  Ook de oude rot in het vak moet eraan geloven: de nieuwste software-snufjes die – als je het eenmaal door hebt – flexwerken makkelijker maken. Videovergaderen via Zoom, projectmanagement via Flow, bestanden delen via Dropbox, chatten via Slack. Wat zijn de juist tools voor online samenwerken? Frankwatching zette het voor je op een rijtje: de 22 ultieme tools voor online samenwerken.
• Een dagelijkse online stand-up
  Een superkorte maar krachtige mini-meeting waarin je vertelt waar je mee bezig bent geweest, waar je tegenaan liep en waar je vandaag mee aan de slag gaat. Dit zorgt voor transparantie binnen je team!
• Laat je gezicht zien
  Camera aan en gaan! De vrolijke blikken van je collega’s zorgen voor positiviteit in deze donkere dagen. We doen al een flinke stap terug als het gaat om sociale interactie, dus het zien van andere gezichten doet ons goed: we zijn en blijven gezelschapsdieren! Daarnaast stimuleert dit je ochtendritueel en raak je niet uit gemakzucht in de joggingbroek-sleur.
• Be creative
  Je team op afstand een hart onder de riem steken? Wat dacht je van pizza vrijdag vanuit huis? Een online vrijmibo met digitale spelletjes via de nieuwe Houseparty app? Of een lading positieve energie bezorgen via de thuisbezorgd snackbox van BitesWeLove?
  
• Het hoogtepunt van je dag!
  ‘Geluk zit in de kleine dingen’. Lekker cliché, maar ware tegeltjeswijsheid. Wat heeft jou vandaag aan het lachen gemaakt? Maak gretig gebruik van een gezamenlijke groepschat om iedere dag even te delen wat jou blij maakte. Een super spannende Netflix film met zoute popcorn op de bank? Een nieuwe champignon-risotto-recept die lekkerder uitpakte dan verwacht? Of de mediterende geluiden van de natuur tijdens een verfrissende boswandeling? 

De balans tussen werk en privé

Thuiswerken moet niet ten koste gaan van de communicatie en saamhorigheid binnen je team. Iedereen wordt inmiddels geconfronteerd met hoeveel we van onszelf eisen. In het sleutelen aan de nieuwe werkelijkheid en hebben soms een extra steun in de rug nodig. Door het proces met elkaar te delen en samen je schouders onder een gezamenlijk doel te zetten, kom je dichter bij elkaar. Grote kans dat je straks weer de deur uitstapt met de zon op je bol en een sterkere teamspirit dan aan het begin van de rit!

Who run the world? Girls!

Terwijl stoere, onafhankelijke Rapunzel de charmante dief moet redden waarop ze verliefd is, zou Assepoester nog steeds, getreiterd door haar gemene stiefzusjes, de vloer aan het boenen zijn als de prins op het paard geen actie ondernomen had. In de film ‘Assepoester’ uit 1950 krijgt de hulpeloze prinses een portie glamour toegetoverd van een goede fee, terwijl in de film ‘Tangled’ uit 2010 daadkrachtige Rapunzel zelf bewijst dat vrouwen kunnen doen wat mannen ook doen – maar dan beter. De rollen veranderen, stoere Disney-dames met ballen domineren het toneel, maar toch lijkt het einde nog niet in zicht. Waar komen die verschillen tussen man en vrouw eigenlijk vandaan? Staat het geregistreerd in onze genen en stamt het nog vanuit diep uit de oertijd? Of hebben we de verschillen en ongelijkheid zelf gecreëerd? Maar vooral: wat betekent het voor het bedrijfsleven en maatschappij wanneer vrouwen steeds meer de scene domineren?

Oertijd of moderniteit?

Dat er lichamelijke verschillen zijn tussen mannen en vrouwen staat als een huis: vrouwen persen nieuw leven uit hun benedenste en mannen kunnen staand plassen. Maar wanneer we kijken naar de verschillen in de hersenen – en daarmee de rol die we spelen in de samenleving wordt er nog vurig gediscussieerd. Vrouwen zijn zorgzaam, gevoelig, houden van roze en maken zich graag mooi. Mannen zijn jagers, huilen niet, zijn sterker en dragen geen hakken. Vrouwen zorgen voor de kinderen, mannen zorgen voor het eten op tafel. Komen deze verschillen voort uit ons DNA? Vrouwen geven ten slotte melk, en moeten dus wel voor de kleintjes zorgen. Of zijn deze verschillen een sociale constructie en vullen we een rol in die we zelf hebben bedacht? Het thema is in ieder geval hot and happening!

Vrouwelijke bouwvakkers, why not!

Of het nou uit de oertijd komt, uit ons DNA, of uit de moderne geschiedenis van de mens: de invloed op de rol die vrouwen in het dagelijks leven toegewezen krijgen is enorm. Maar het verandert ook! Voorheen werd ons beeld van een man of vrouw vanaf kinds af aan roestvast in ons hoofd gevormd op basis van kinderboeken als Jip en Janneke waarin Jip alles durft terwijl Janneke veel banger is. Maar ook in tv-reclames zagen we de vrouw vaak als moederfiguur en de helper van de man, en de man als leidende figuur in het gezin. Dat er hierdoor vaak onbewuste verwachtingen over het gedrag en de rollen van mannen en vrouwen in stand worden gehouden is dus niet zo gek. Maar de kijk op mannen en vrouwen in de westerse wereld verandert. Geen hulpeloze Doornroosje of Sneeuwwitje die gered moeten worden door een prins, maar stoere, onafhankelijke zusjes Frozen of boogschutter Merida die met haar skills de drie prinsen een poepie laat ruiken. Hierdoor roepen er duizenden kids dat ze dappere prinses willen worden als ze groot zijn, in plaats van hulpeloze prinses. Deze Disney-dames motiveren indirect ook de meiden die vanuit hun huidige secretaresse functie willen doorgroeien naar een leiderschapsrol binnen de Corporate Bank. 

Kenmerken van vrouwelijk leiderschap

Vrouwen in leiderschapsposities blijft een gevoelig thema. Voor ons een reden om een aantal vrouwelijk leiderschaps-feitjes onder elkaar te zetten. Want vrouwen aan de top heeft zo z’n voordelen!

• Volgens het ILO (International Labour Organisation) zorgen vrouwen voor betere bedrijfsresultaten. Je bedrijf succesvoller maken? Zet man-vrouwverhouding maar alvast op de agenda voor 2020 want met vrouwen aan de leiding maak je meer winst!
• Niet alleen de winst, maar ook de reputatie van een bedrijf wordt omhoog gekrikt. Volgens het ILO doen bedrijven waar vrouwen die met de stok zwaaien het dus goed tegenover anderen.
• Maar hoezo dan? Het WPP (https://www.wpp.com/) heeft in dertien verschillende landen onderzoek gedaan naar de eigenschappen van ‘de moderne leider’. De top 10 kenmerken van dé ideale leider? Die worden herkend als typisch – biologische of culturele? – vrouwelijke eigenschappen. 
• Who save the world? Girls! Volgens de University of California geven bedrijven met vrouwen aan de top meer aandacht aan duurzaam ondernemen. Veel bedrijven hebben een bijzondere positie om de wereld een stukje beter te maken, en met vrouwen op de troon wordt dat dus beter benut.  
• Jonge mannen willen een actievere rol in het ouderschap spelen. Weg met traditionele labels; gewoon doen wat werkt voor het gezin. Dus mannen, maak ruimte voor vrouwen in leidinggevende functies en besteed meer tijd aan het afvegen van snotneuzen en het opruimen van rondslingerend speelgoed.

We zijn er biijj-naa, maar nog niet he-le-maal!

We timmeren lekker aan de weg, maar het einde is nog niet in zicht. Ja, vrouwen zijn vaker economisch zelfstandig, zijn minder vanzelfsprekend huisvrouw en zitten steeds vaker op de dirigerende stoel bij grote bedrijven. Toch is de realiteit hard: nog steeds zijn vrouwen ondervertegenwoordigd op hogere en besluitvormende posities. Ook moeten de dames nog steeds strijden voor gelijke salarissen en kansen op leiderschap.  Maar ook de mannen krijgen het voor de kiezen: wanneer zij gewoon huisvader willen worden krijgen ze te maken met vooroordelen en opgehaalde neuzen. Het is een weg waaraan getimmerd moet worden, maar waar we niet in door moeten slaan: vrouwen als zwak zien wanneer ze niet voor leiderschap of carrière kiezen, maar juist voor het huishouden – terwijl dat gewoon is wat ze willen. 

Hoe dan ook: beetje bij beetje demonteren we de ouderwetse rolverdelingen en gaan naar een wereld waarin het verschil tussen mannen en vrouwen steeds meer verdwijnt. Hoewel vrouwen voorlopig nog kinderen blijven baren, en mannen nog rustig tegen een boom hun behoefte blijven doen, zullen vrouwen steeds meer ruimte op het toneel krijgen om haar stem te laten horen en sturing te krijgen. We trappen de fairy godmother en prince charming de deur uit, want de handen uit de mouwen steken? Dat kunnen we zelf wel!