6 x Het Nieuwe Leiderschap in crisistijden
Stel je voor: je wordt als leider live geïnterviewd op televisie wanneer er een aardbeving plaatsvindt, en het meubilair om je heen hevig begint te trillen. Wat doe je? De premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern, was een toonaangevend voorbeeld. Ze bleef rustig, lachte geruststellend naar de reporter en antwoordde: “Misschien zie je wat dingen om mee heen bewegen, maar het gaat goed hoor!” Een noodsituatie is een ultieme test voor leiders. Leiderschap is nooit consistent: het is een levenslange reis, een dynamisch proces, en bij elke veranderende situatie wordt leiderschap op de proef gesteld. Je moet keuzes maken onder druk, en wordt beoordeeld op de resultaten. Tijdens een noodsituatie komen we erachter wie onze echte vrienden zijn; én onze echte leiders. In de crisis van een wereldwijde pandemie en lockdown zit elke leider, groot of klein, in hetzelfde schuitje op een woeste zee van crisismanagement. Hoe leid je anderen door tijden van onzekerheid, angst, eenzaamheid en thuiswerken? Het belangrijkste wapen in deze strijd is communicatie. Hoe je dat aanwendt, lees je hier in 6 tips.
Communiceer helder!
In tijden van onzekerheid bieden helderheid en duidelijkheid een belangrijke houvast. Dat begint bij het erkennen van het probleem en de omvang daarvan. Vervolgens is het belangrijk om besluitvaardig te zijn. Twijfel niet te veel over de keuzes die je maakt en hak knopen door; want wanneer jij zelf stilstaat door besluiteloosheid kan niemand verder. Wanneer je keuzes maakt, zorg dan dat je deze vertaalt naar concrete acties en verhalen. Je kunt een ingewikkeld beleid in een verhaal met dure woorden gieten, maar wat bereik je daarmee? De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern is een leider die wordt geprezen om haar communicatie. Zo zette zij een streng lockdown-beleid om in simpele acties: blijf in je eigen omgeving, want wat als je naar een onbewoond gebied rijdt en je krijgt autopech? Of voor de ouders: ze begrijpt dat het moeilijk is om de speeltuin te vermijden met kleuters vol adrenaline, maar het virus kan wel 72 uur op oppervlaktes overleven! Ten slotte zijn realistische verwachtingen altijd belangrijker dan het tijdelijk verzachten van pijn en wegnemen van zorgen. Wind geen doekjes om je boodschap heen en wees duidelijk in wat er gaat gebeuren – ook als mensen het liever niet horen. Zoals Jacinda Ardern zei in een boodschap aan Nieuw-Zeeland: “we zullen de positieve uitkomsten van alle inspanning die jullie leveren voor zelf-isolatie, niet te zien krijgen voor zeker tien dagen. Dus wees niet ontmoedigd met uitblijvende resultaten!”
Communiceer geloofwaardig!
Om je boodschap over te laten komen en het beste uit mensen te halen, moeten ze je natuurlijk wel geloven. Helder communiceren is hier belangrijk, maar bij geloofwaardigheid komt meer kijken. Wees aanwezig en zichtbaar, zoals Jacinda Ardern deed door live te gaan op Facebook. Vanuit huis deed zij een directe boodschap aan het volk en gaf ze ruimte voor vragen en interactie. Een tweede tool in geloofwaardig communiceren, is leiderschap zichtbaar maken door directief te zijn. Wanneer onzekerheid iedereen in een ijzeren greep houdt, heeft men extra behoefte aan directies van een leider: en dat kun jij bieden. Neem in onzekere tijden wel kleinere stappen om geloofwaardig te blijven. Zolang jij thuis geen glazen bol hebt staan om de toekomst mee te voorspellen, moet je dat ook niet proberen. Geef regelmatig updates en maak geen lange termijn beloftes.
Investeer in jezelf als leider.
Je kunt pas een goede leider zijn voor anderen, wanneer je een goede leider bent voor jezelf. Jezelf goed kennen is belangrijk om dichtbij jezelf en geaard te blijven, en juiste keuzes te maken waarbij je sterk in je schoenen staat. Reflectievermogen is hierbij essentieel. Begin daarom bij een gegronde zelfanalyse: wat waren jouw routines en patronen voor de crisis en hoe zijn deze veranderd? Wat zijn je normen en waarden en wat vind je écht belangrijk? Hoe ga je om met onzekerheden en hoe kun je daarin verbeteren? Vergeet daarbij niet om goed voor jezelf te zorgen. Wanneer je uitgerust bent en geen wallen onder je ogen hebt, kun je de wereld een stuk beter aan. Pak je rustmomenten en wees lief voor jezelf. Waar vind je sereniteit? Misschien door te werken in je moestuin en groenten voor je avondeten te oogsten, of door met een kop stomende thee die misdaad-thriller te verslinden.
Wees een vriend.
Toen Jacinda Ardern live ging op Facebook, creëerde ze niet alleen betrokkenheid. Door haar persoonlijke manier van communiceren liet ze herkenbaarheid, kwetsbaarheid en empathie zien. Wanneer je een luisterend oor biedt, oprechte aandacht geeft en jezelf naast mensen plaatst, ontstaat er vertrouwen. Het vertrouwen dat jij het beste met je werknemers voor hebt, ongeacht de beslissing die je maakt. Zoals Helen Clark, the premier van Nieuw-Zeeland van 1999 tot 2008 Jacinda Ardern beschreef: “Ze predikt niet, maar staat mensen bij: ze is één van hun. Daarom kan men denken: ‘misschien begrijp ik niet helemaal waarom ze die keuze maakte, maar ik weet dat ze achter ons staat’. Er bestaat een hoog niveau van vertrouwen in haar door die empathie.”
Kijk vooruit en zie mogelijkheden.
Blijven hangen aan hoe het was of hoe het had kunnen zijn, helpt je als leider niet om besluitvaardigheid en positiviteit te tonen. Kijk daarom niet achterom: inventariseer wat je hebt, wat je kunt, en kijk vooruit naar de toekomst. Je neemt het zoals het komt en dat niet alleen: probeer in veranderende situaties ruimte te vinden voor vernieuwing, voor een positieve draai. Wellicht worden er nieuwe kansen geboden, en kun je die aangrijpen met een out-of-the-box aanpak. Wanneer je mensen hierbij betrekt en ze de kans geeft hun talenten in te zetten, creëer je het gevoel samen de schouders onder een betere toekomst te zetten.
Wees een baken van hoop en inspiratie!
In tijden van onzekerheid kijkt men naar hun leider. Jouw gemoedstoestand zal als helder voorbeeld schijnen en invloed hebben. Laat daarom moed, rust en geaardheid zien. Wanneer je jezelf goed kent en weet waar je naartoe wilt, kun je meer zijn dan een leider: wees in inspiratie door tegen de stroming in te zwemmen en het op jouw eigen manier te doen. Maar ook: wanneer je jezelf goed kent en sterk in je schoenen staat, blijf je makkelijker rustig en geaard. Een rots in de branding temidden van angst en onzekerheid. Zodat ook jij, wanneer ogen op je gericht zijn tijdens een aardbeving, rustig kan glimlachen en kan zeggen: “gelukkig sta ik niet onder hanglampen!”
